Những nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng bạn nên biết

Hiện nay, thực phẩm chức năng là mặt hàng đang được quảng bá rộng rãi trên thị trường với các công dụng, hình thức khác nhau. Rất nhiều người kì vọng vào hiệu quả mà các sản phẩm TPCN đem lại cho cơ thể. Tuy nhiên, bạn không nên sử dụng bừa bãi mà cần nắm rõ nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng để không gây hại cho cơ thể.

1. Thực phẩm chức năng là gì?

Thực phẩm chức năng là sản phẩm bổ sung dinh dưỡng chứa những thành phần có lợi cho sức khỏe ngoài các giá trị dinh dưỡng cơ bản. Những sản phẩm này có thể chứa khoáng chất, vitamin, chất xơ, axitamin, chất béo có lợi như omega-3, men vi sinh như probiotic hoặc những thực phẩm chiết xuất từ thực vật có ích cho sức khỏe. Thực phẩm chức năng thường được bào chế ở dạng viên nang, viên nén, bột, lỏng, cốm hay những dạng khác. 

Thực phẩm chức năng thường được sử dụng để:

• Bổ sung chất dinh dưỡng: Cung cấp thêm các khoáng chất, vitamin, chất dinh dưỡng cơ thể bị thiếu hụt.
• Hỗ trợ sức khỏe: Tăng cường sức khỏe tổng thể, hỗ trợ các chức năng cụ thể của cơ thể như Hệ tiêu hóa, miễn dịch, tim mạch, xương khớp, trí não.
• Phòng ngừa bệnh tật: Có một số loại thực phẩm chức năng có thể giúp ngăn ngừa hay giảm nguy cơ mắc các loại bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch. Hoặc các bệnh liên quan đến lão hóa.

Tuy nhiên, nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng mà bạn phải luôn ghi nhớ khi sử dụng đó là: Thực phẩm chức năng không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Bên cạnh đó, sử dụng thực phẩm chức năng cần thận trọng, tốt nhất là nên uống theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ.

2. Nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng

2.1 Nếu cơ thể đang khỏe mạnh thì không cần sử dụng

Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng khi không gặp vấn đề gì về sức khỏe thì không nên sử dụng thực phẩm chức năng. Điều này được lý giải bởi thực phẩm chức năng có gây một ít tác động lên cơ thể. Nhất là đối với những người có bệnh lý nền như béo phì, tim mạch, đái tháo đường thì nên thận trọng bởi vì có thể tác động lên tình trạng bệnh hiện tại của họ.

2.2 Cân nhắc kỹ lưỡng giữa nguy cơ và lợi ích

Khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào, bạn cần phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và nguy cơ sẽ đem đến cho cơ thể. Dù thuốc tốt đến mấy cũng không thay thế được việc bạn bổ sung chất dinh dưỡng qua chế độ ăn uống khoa học, hợp lý.

2.3 Nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng là bắt đầu sử dụng với liều lượng nhỏ

Để cơ thể thích ứng với thực phẩm chức năng, bạn hãy áp dụng nguyên tắc sử dụng liều lượng nhỏ khi bắt đầu, để TPCN phát huy tác dụng từ từ. Bên cạnh đó, nếu bắt đầu uống với liều lượng nhỏ sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích. Đối với các loại vitamin tổng hợp, hãy sử dụng với liều lượng bằng với của trẻ em để an toàn cho cơ thể. 

2.4 Không dùng trong thời gian quá dài, quá lâu

Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chỉ ra rằng: Thực phẩm chức năng, các loại thuốc bổ sung nên sử dụng từ liều lượng thấp nhất ở trong một thời gian ngắn nhất. Nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng này sẽ đảm bảo bạn không bị phụ thuộc quá nhiều vào thuốc hoặc gây nghiện.

Thay vào đó, hãy tập trung vào việc cải thiện lối sống lành mạnh, bắt đầu với chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất. 

2.5 Giá thành chưa chắc đã tỉ lệ thuận với chất lượng

Phần lớn các loại thực phẩm chức năng đang có mặt trên thị trường đều được bán với mức giá khá cao và đã được cấp bằng sáng chế. Tuy nhiên, nếu trả nhiều tiền để mua một sản phẩm TPCN chưa hẳn đã tốt bằng các sản phẩm có hoạt chất tương tự với giá thành rẻ hơn.

2.6 Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi mua hàng

Không chỉ thực phẩm chức năng mà bất kỳ loại thuốc nào, bạn cần đọc kỹ thông tin được ghi trên bao bì cùng hướng dẫn sử dụng. Đây là nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng vô cùng quan trọng bạn không thể bỏ qua. Trên các bao bì, nhà sản xuất sẽ hướng dẫn, khuyến cáo khi sử dụng như: Loại này có thể dùng cho bệnh nhân tim mạch, phụ nữ mang thai, trẻ em hay người đang mắc tiểu đường hay không. Bên cạnh đó, bạn cần phải ghi nhớ những lưu ý về thực phẩm chức năng không được chứa:

• Chất tạo màu, chất làm ngọt nhân tạo, hương liệu, đường;
• Phthalate;
• Thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ;
• Gluten, lactose, hormon;
• Chất bảo quản, thành phần gây dị ứng như: đậu phộng, đậu nành, hạt cây,...), có men;
• Không chứa các kim loại nặng như cadium, thủy ngân, arsenic, chì.

2.7 Xét nghiệm máu

Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần phải xét nghiệm máu để có thể xác định được những yếu tố vi lượng cơ thể đang bị thiếu hụt như: magie, kali, vitamin B12, sắt. Tuy nhiên, sau khi dùng những loại TPCN thì xét nghiệm máu dường như sẽ không chính xác. Vì thế, xét nghiệm máu sau khi đã uống TPCN là điều không cần thiết.

2.8 Nên uống thực phẩm chức năng vào thời điểm nào?

Phần lớn, thực phẩm chức năng sẽ bổ sung sau hoặc trong bữa ăn. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên rằng nên uống TPCN vsau ăn để tránh rối loạn tiêu hóa, đảm bảo thức ăn cùng dịch vị dạ dày hấp thu vào cơ thể tốt nhất.

2.9 Hỏi ý kiến của dược sĩ, bác sĩ

Một nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng rất quan trọng mà nhiều bạn thường ngó lơ. Có rất nhiều bạn tự mua các loại thực phẩm chức năng về uống mà không hỏi qua ý kiến của các bác sĩ. Đây là việc làm vô cùng chủ quan có thể gây hại đến cơ thể. Hãy nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ, dược sĩ vì đây là người hiểu rõ nhất các vấn đề về sức khỏe, biết chỉ định hay chống chỉ định.

2.10 Những phản ứng của cơ thể khi sử dụng thực phẩm chức năng quá liều

Nhiều người có thói quen sử dụng các loại thực phẩm chức năng vì nghĩ nó tốt hơn thuốc tây và ít gây hại cho cơ thể hơn. Tuy nhiên, khi sử TPCN đưa vào cơ thể có thể gây ra các phản ứng không tốt hoặc gây tổn thương tới gan, tim, thận,... Nếu dùng trên 200mcg selenium mỗi ngày, bạn sẽ bị tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuyp 2, tái phát ung thư da, ung thư tuyến tiền liệt. 

Ngoài ra, sử dụng quá liều các thành phần có trong thực phẩm chức năng sẽ dẫn đến các hậu quả như sau:

• Quá liều iot: Gặp vấn đề về tuyến giáp;
• Quá liều Vitamin A: Gây nhiễm độc gan;
• Quá liều Vitamin B6: Gây bệnh thần kinh ngoại biên;
• Quá liều kẽm: Gây mất mùi mất vị;
• Quá liều Vitamin C, Canxi, St John wort: Gây buồn nôn;
• Quá liều dầu cá: Gây khó chịu đến đường tiêu hóa, tăng hàm lượng cholesterol xấu;
• Quá liều magie: Gây tiêu chảy
• Quá liều sắt: Gây táo bón;

Nguyên tắc sử dụng thực phẩm chức năng là cần xác định nhu cầu cụ thể, tuân thủ liều lượng đúng theo hướng dẫn, và luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng. Thực phẩm chức năng nên được bổ sung để hỗ trợ, không thay thế cho một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh.